"Dit is verdomme toch geen geitenfokvereniging?"

De oplage van het in 1991 door Rein de Waal geschreven en het door ons in eigen beheer uitgegeven boek over het einde van Tonnema BV te Sneek als familiebedrijf, is volledig uitverkocht. Het boek ging als broodjes over de toonbank. Daarom hebben we besloten op veler verzoek het boeiende verhaal over die deerniswekkende affaire in de vorm van een e-book in de loop van dit jaar beschikbaar te maken voor geïnteresseerde lezers. 

 

Hieronder In het kort de casus.

 

Artikel 8 van de statuten luidde:

 

"Iedere aandeelhouder is vrij één of meer van zijn aandelen over te dragen aan zijn echtgenoot/echtgenote of aan zijn bloedverwanten in de rechte lijn of aan een mede-aandeelhouder. Elke andere overdracht van aandelen kan slechts plaatsvinden nadat die aandelen aan de overige aandeelhouders te koop zijn aangeboden op de wijze als hierna bepaald."

 

Dit artikel werd door de aandeelhoudersvergadering veranderd in:

 

"Overdracht van aandelen in de vennootschap - daaronder niet begrepen overdracht door de vennootschap van door haar verworven aandelen in haar eigen kapitaal - behoeft, wil zij geldig zijn, de goedkeuring van de Algemene Vergadering."

 

De casus werd platweg gezegd: "Mag je tijdens de wedstrijd de spelregels veranderen" Voer voor psychologen, maar vooral voor juristen. Tot en met de Hoge Raad vonden de rechters dat wat in de sport niet mogelijk is, in het Nederlandse vennootschapsrecht wel degelijk kan. Sterker nog: aandeelhouders van besloten vennootschappen behoren te weten dat een meerderheid in de aandeelhoudersvergadering de aanbiedingsplicht op iedere gewenst moment uit de statuten kan halen en kan vervangen door de goedkeuringsregeling.

 

Vriend en vijand vonden het gebeuren bij de verkoop van Tonnema, een rotstreek van de eerste orde. Een minderheid opteerde voor voortzetting van het familiebedrijf en wilde voor de hoogste prijs de aandelen van niet meer gemotiveerde familieleden overnemen. De meerderheid wilde echter per se hun aandelen kunnen aanbieden aan een aantal externe marktpartijen, die door de ingeschakelde 'merchant banker' en commissarissen waren aangedragen, desnoods voor lagere prijzen. Die houding werd alsnog in het arrest van de Hoge Raad afgezegend. Hier botste het begrip rechtvaardigheid, in de zin van vaardig kunnen jongleren met de rechtsregels, op de begrippen eerlijkheid en gerechtigheid, ieders rechtsgevoel.

 

Door het arrest van de Hoge Raad in de affaire Tonnema blijft er weinig over van de besloten vennootschap als juridische basis van een familiebedrijf. Wij adviseren notarissen dan ook de statuten van hun betreffende klanten te repareren door het opnemen van een extra artikel dat bescherming biedt tegen vijandige overnames. Dat extra artikel zou moeten voorschrijven dat de blokkeringsregeling alleen kan worden veranderd, in rustige tijden, bij een gekwalificeerde meerderheid van 95%. Je zou van notarissen toch enige proactiviteit mogen verwachten?

 

De Wet uitkoop minderheidsaandeelhouders biedt daarna de eventueel noodzakelijke oplossing voor een resterende onwillige 5%. In de ons omringende Europeese landen worden andere percentages gehanteerd 90 - 10% en in Ierland zelfs 80 - 20%.

 

En over de proactiviteit van notarissen? Daar zijn we erg in teleurgesteld. Ook de professoren vennootschapsrecht zijn nog niet gekomen met een afdoende oplossing. En ondertussen blijft de besloten vennootschap een onoverzichtelijke jungle.

 

Nieuwsgierig naar het hele verhaal?

Het hele verhaal over het einde van Tonnema als familiebedrijf komt nog beschikbaar als e-book, maar u kunt alvast beginnen met lezen.